Blog - niet te missen: Boy van Kyoko Scholiers

Laatste tickets voor Boy van Kyoko Scholiers, te zien op 20 oktober in Cc Strombeek. Deze voorstelling kreeg 4 sterren van Knack en lovende woorden in De Morgen. 

Theatermaakster Kyoko Scholiers (40) dook twee jaar onder in de moeilijke wereld van de jeugdhulp. Wat ze in rechtbanken, instellingen en pleeggezinnen hoorde, liet ze samensmelten in de tienjarige Boy Stuyven, een fictief personage. ‘Maar de voorstelling gaat over meer dan een triest, miserabel kind.’

Cultuurrecensent, Viviane Redant, ging kijken naar de première. 

Theatermaakster Kyoko Scholiers verdiepte zich maandenlang in de wereld van de Jeugdzorg. Ze interviewde jeugdrechters, consulenten, pleeg-gezinnen, kinderpsychiaters, opvoeders, volwassenen die terugkijken op hun hulptraject, kinderen die in een voorziening blijven en hun ouders. De case van Boy is fictief maar is gebaseerd op hun input, de schrijnende toestanden in onze maatschappij. Kinderen in de puinhoop van het leven. Het verhaal van een ploeterende sociale klasse. Het onvermogen om een kind groot te brengen: een gevulde maag, schone kleren, maar vooral een veilig en warm nest te geven. Boy toont alles behalve een idyllische wereld maar een confrontatie van disfunctioneren en bad luck. De kwetsuren van moeder en kind worden belicht. Het is ook een oproep om verantwoordelijkheid voor elkaar.

Enscenering

Het scènebeeld is choaotisch: stenen, meubilair liggen kriskras verspreid over de scène. Later in de voorstelling krijg je de schakel aangereikt, het is  de puinhoop die overblijft van de woning nadat de vader het huis in de fik heeft gestoken. Het staat ook symbool voor het falende jeugdbeleid en de verwoeste jeugd van Boy. De acteurs moeten hun scène telkens zelf opbouwen: stoelen of zetels met veel gerommel ergens tussenuit tillen en rechtzetten, een gammele tafel met drie en een halve poot met enkele stenen ondersteunen om functioneel te zijn, een bed omdraaien, enz. Deze handelingen verbreken het ritme en flow. De voorstelling is filmisch opgebouwd met flashbacks en ook vooruitblikken. Er wordt evenwel een beetje té veel geschakeld én de acteurs wisselen ook constant van personage (enkel de moeder en de jongen blijven bij hun personage) waardoor het geheel wat rommelig wordt. Door de opbouw in flashbacks, wordt de spanningsboog telkens onderbroken. Het geheel is gehuld in een diffuse belichting. Alles oogt grauw. In de visuele component van het decor ligt de miserie er een beetje té dik opgesmeerd.

In een interview aan de Morgen vertelt Kyoko over haar ervaringen in een leefgroep: “Wat me zal bijblijven, is het moment waarop een kind in een voorziening zijn biologische moeder mocht ontmoeten. Ik stelde dan vast dat beide partijen niet weten hoe ze met elkaar om moeten gaan. De moeder ziet niet in hoe ze haar dochter aandacht kan geven en tokkelt op haar gsm. En de dochter kruipt liever bij mij op de schoot, terwijl ze me nog geen vijftien minuten kende en mijn naam niet eens wist. Ook de verhuizing van een kleuter, die vanaf zijn nul jaar in een voorziening zat, zal me bijblijven. Dat kind zwaaide bij zijn afscheid naar de opvoeders alsof hij naar Bobbejaanland zou gaan, maar besefte duidelijk niet dat hij alles en iedereen die hij kende voor altijd zou achterlaten. Ik kon zulke situaties na een shift moeilijk van mij afzetten. Ook het afscheid viel zwaar. Ik wil zo zo graag weten hoe het die kinderen vergaat, maar je mag geen contact meer hebben.”

Muziek en spel

Het kinderkoor van de opera in vaalgrijze jasjes en broek gekleed staat aan de ene kant van het podium opgesteld, het HERMESensemble aan de andere zijde. Componist Joris Blanckaert weet de sfeer heel goed in zijn werk te verklanken. De muziek klinkt ijl en in sordino, ook de zang van het koor. Beide verklanken de broeierige innerlijke wereld, de malende gedachten van het jongetje. In de combinatie van de twee vertelvormen: muziek en tekst worden de pijnpunten extra benadrukt. Ze schragen de voorstelling. De discipline, subtiele zang en alertheid van het koor verdient alle lof.   

Plot

 De aan drugs verslaafde moeder, vertolkt door Laurence Roothooft, komt geloofwaardig over. Ze groeide zelf op in een getroubleerd gezin, wil een goede moeder zijn, maar de trauma’s opgelopen in haar jeugd zetten haar klem in een viciueze cirkel. Haar huwelijk is desastreus. Ze wordt door haar man in elkaar geslagen. Boy -knap en wijs vertolkt door de kleine, innemende Victor Saveniers- verwittigt de hulpdiensten. De vader verdwijnt met de noorderzon. De jeugddienst grijpt in en plaatst Boy. Hij komt terecht in een versnipperde wereld. Eerste halte: een opvanghuis. Bij zijn pleegouders vertoont hij destructief gedrag. De psychiater spreekt van een gestoorde gehechtheid. Wanneer zijn moeder in de psychiatrie belandt en apathisch in haar zetel zit, geeft Boy haar kusjes, borstelt liefdevol haar haren. Hun intimistisch samenzijn wordt ruw verstoord door de psychiatrische verpleegster. Hij moet anderhalve meter afstand houden. Bij zijn weggaan drukt hij toch nog vlug een zoen op haar voorhoofd. De moeder hield zich heel de tijd sterk, maar vervalt dan in een psychose. Een indrukwekkend staaltje van acteertalent.

Sofie Decleir vertolkt de rol van jeugdconsulent die de hiaten in de jeugdzorg aankaart: het tekort aan personeel, de goodwil van zij die aan het werk zijn, de overuren die ze kloppen, het nijpende geldtekort en dan maar zelf kinderen in hun auto vervoeren die ze helemaal onderkotsen. Hier en daar wordt met een sterke quote wat zwarte humor geïnjecteerd. Het geheel krijgt ook een lichte toets wanneer ze in gesprek gaat met de jeugdrechter en ze het hebben over banale, alledaagse dingen. De pleegouders, Joris Van den Brande en Tiny Bertels, geven de jongen de liefde die ze kunnen, maar staan machteloos als zijn moeder verstek geeft op een afspraak, Boy niet komt ophalen of de telefoon niet wil beantwoorden. De ontgoocheling van Boy is beklemmend. Zijn stilte zegt meer dan honderd boekdelen! Greg Timmermans speelt de stoere vriend van Boy. 

Thema

De pijnpunten van jeugdzorg liggen voor het rapen in de voorstelling. Dat vertelt Kyoko in een interview aan de Morgen: “Ik provoceer niet graag. Maar ik denk wel dat die pijnpunten duidelijk worden. En ik hoop dat beleidsmakers als minister van Welzijn Wouter Beke (CD&V) ernaar komen kijken en dat ze zich aangemoedigd voelen om iets te veranderen. De laatste die kritiek moet krijgen is in elk geval iedereen die nu in de jeugdhulp werkt – zij moeten een medaille krijgen, want ze doen werk dat ze eigenlijk niet fatsoenlijk kunnen doen.”

Kyoko Scholiers verbeeldt een brandend actuele realiteit in een eigenzinnige muziektheatervoorstelling met een ijzersterke cast. Dat maakt de voorstelling aangrijpend en schurend. Maar wat is haar intentie? Kyoko: “Ik wil in de eerste plaats laten zien hoe erg dit soort problemen in onze maatschappij verweven zitten. In elke klas zit een kind met een kwetsbare thuissituatie. Veel mensen zijn zich daar niet bewust van. Integendeel, er wordt nogal snel veroordelend gesproken over wie niet in het plaatje past. Dat merk ik onder meer aan de schoolpoort. Een jongetje dat zich minder goed gedraagt, wordt meteen bestempeld als krapuul of pestkop. Met Boy wil ik tonen wat er achter hun gedrag kan schuilgaan.”

Lees het volledige interview van Femke van Garderen hier: interview in de Morgen

Lees de recensie van Els Van Steenberghe in Focus Knack: resencie in Focus Knack